انگلها (پارازیت ها، پارازیتوییدها)

انگلها (پارازیت ها، پارازیتوییدها)
تفاوت بین پارازیت ها و پارازیتوییدها در این است که پارازیت ها معمولا در بدن میزبان خود زندگی می کنند ولی موجب مرگ آن نمی شوند، در حالیکه پارازیتوییدها موجب مرگ میزبان خود می شوند .
به همین دلیل پارازیتوییدها نقش حیاتی در کنترل آفات ایفا کرده و موضوع اصلی این بخش از نوشتار خواهند بود .
پارازیتوییدها قهرمانان گمنام کنترل بیولوژیک هستند که نقش مهم آنان اغلب به دلیل ریز بودن جثه و دیده نشدن، برای همه چندان مشهود نیست .
حشرات پارازیتویید در داخل یا روی یکی از مراحل زندگی میزبان خود (تخم، لارو، پوره یا بالغ) تخم ریزی می کنند و نوزاد آنان به تدریج از میزبان تغذیه کرده و موجب مرگ آن می شود .
در نهایت حشرات بالغ از میزبان خارج شده و این چرخه مجددا تکرار میشود .
رشد و تغذیه لارو حشره پارازیتویید در داخل بدن میزبان Endoparasitism نامیده شده و رشد و تغذیه لارو در حالتی که به بدن میزبان چسبیده است Ectoparasitism خوانده می شود. نوع اول پارازیتیسم در حشرات بسیار رایج تر از نوع دوم میباشد .
لازم به ذکر است که پارازیتوییدها نیز خود دارای دشمنان طبیعی هستند که موجب کاهش جمعیت آنها می شوند .
این گروه هایپرپارازیتویید Hyperparasitoids)) نامیده می شود. پارازیتوییدهای مهم که در کنترل آفات نقش موثری دارند در دو راسته بال غشاییان (Hymenoptera) و دوبالان (Diptera) تعلق دارند .
تعداد حشرات پارازیتویید بسیار زیاد بوده و گونه های متنوعی را شامل می شود و امکان پرداختن به همه آنان در یک نوشتار مقدور نیست، ولی جهت آشنایی خوانندگان در این بخش به تعدادی از آنان که از اهمیت بیشتری در کنترل بیولوژیک برخوردار هستند اشاره می گردد .

 زنبورهای پارازیتویید
زنبورهای پارازیتویید از نظر حشره شناسی، عمدتا به دو بالاخانواده Ichneumonoidea و Chalcidoidea تعلق دارند .
بالاخانواده Ichneumonoidea به پنج خانواده تقسیم شده اند که دو خانواده بزرگ Ichneumonoidae و Braconidae ، به حشرات دیگر حمله می کنند و در کنترل بیولوژیک دارای اهمیت بیشتری هستند .

زنبورهای ایکنئومونید ) (Ichneumonids
این خانواده از زنبورها جنس ها و گونه های بسیاری را شامل می شوند .
این موجودات حشراتی با بدن باریک و کشیده و رنگارنگ بوده و برخی بسیار کوچک هستند، در حالی که اندازه بدن برخی گونه ها به 13سانتی متر هم می رسد .
حشره ماده در بعضی گونه ها دارای اندام تخمریز بسیار بلند هستند .
گونه های زنبورهای ایکنئومونید، اهمیت زیادی در کشاورزی داشته و عمدتا پارازیتونید لارو شب پره ها و پروانه ها می باشند .

زنبورهای براکونید (Braconids)
گونه های این خانواده از زنبورها، شته ها، سوسک ها، مگس ها، لارو پروانه ها و تعدادی دیگر را پارازیته می کنند .
زنبورهای ماده برخی گونه های این خانواده پس از یافتن میزبان در داخل، در مجاورت یا روی بدن میزبان خود تخم ریزی می کنند .
نوزادان زنبور پس از خروج از تخم از بدن میزبان تغذیه نموده و سپس در داخل پیله ای که معمولا به بدن میزبان متصل است به شفیرگی می روند .
پیله های برخی از گونه های زنبورهای براکونید را می توان روی بدن لارو پروانه ها مشاهده کرد .

زنبورهای آفیدیوس (Aphidius spp.) از خانواده Braconidae
این زنبورها از پارازیتویید های مهم شته ها بوده که در داخل بدن آنان تخم ریزی می کنند .
لارو خارج شده از تخم از داخل بدن میزبان خود تغذیه کرده و با رشد خود موجب مرگ آن می شود .
حشرات کامل زنبور آفیدیوس، بدن شته را سوراخ کرده و از آن خارج می شود .
بدن توخالی شته مرده به رنگ قهوه ای طلایی در می آید که در این حالت آن را «شته مومیایی» می نامند .

زنبورهای تریکوگراما (Trichogramma spp.) از خانواده Trichogrammatidae
زنبورهای تریکوگراما که در کشورمان شناخته شده هستند، حشراتی بسیار کوچک و ظریف بوده که با چشم غیرمسلح به سختی دیده می شوند .
این حشرات از این نظر حائز اهمیت ویژه می باشند که پارازیتونید تخم بیش از 200 گونه پروانه و شب پره هستند بنابراین می توانند قبل از ظهور مرحله خسارتزای حشرات، آنان را از بین ببرند .
زنبورهای ماده داخل تخم های حشرات یاد شده تخم ریزی می کنند .
لاروهای آنها از محتویات داخل تخم آفت تغذیه می کند .
تخم های پارازیته، تیره رنگ شده و از بین می روند .
پس از سپری شدن دوره لاروی و شفیرگی، زنبورهای بالغ تریکوگراما از تخم میزبان خود خارج شده و این چرخه بار دیگر تکرار می شود .
این زنبور سال هاست که در کشورمان در انسکتاریوم ها پرورش داده می شود و در سطح انبوه در مزارع برنج، ذرت و باغات سیب و انار رهاسازی می شود .

Bacillus thuringiensis var .israelensis(Bti)
باکتری Bti برای از بین بردن لارو پشه ها به ویژه جنس های Psorophora و Aedesکه در آب های راکد تکثیر می شوند بکار می رود .
برای کنترل لارو پشه ها از حلقه ها یا صفحات کوچک از جنس چوب ذرت آسیاب شده که حاوی باکتری هستند استفاده می شود .
این حلقه های سبک روی سطح آب شناور شده و ماده موثر خود را به تدریج در آب آزاد می کنند و موجب بیماری و مرگ لارو پشه می گردد .
حسن این روش کنترل بی خطر بودن آن برای سایر جانداران آبزی است .
کاربرد دیگر Bti ، کنترل لارو مگس های قارچ (Fungus gnats) است که در خاک و بسترهای مواد آلی در حال پوسیدگی و تجزیه تکثیر میشوند .
در این مورد پودر وتابل Bti با آب مخلوط و بستر با آن آبیاری می شود .

B.thuringiensis var. Sandiego , B.thuringiensis var. tenebrionis
این دو واریته از باکتری Bt روی طیف محدودی از حشرات برگخوار از قبیل لارو سوسک کلرادو و حشره بالغ سوسک نارون تاثیر دارند .